Prawo spadkowe

W sprawach spadkowych Kancelaria specjalizuje się przede wszystkim:

  • doradztwem i reprezentowaniem klientów w sprawach związanych z testamentami, dziedziczeniem oraz podziałem majątku po zmarłej osobie;
  • w przypadku braku testamentu kancelaria pomaga klientowi w ustaleniu dziedziczenia zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi;
  • reprezentacją klienta przed sądem w sprawach spadkowych w przypadku sporów dotyczących dziedziczenia, nieważności testamentu i wszelkich innych kwestii związanych bezpośrednio z rozstrzyganiem sporów spadkowych, a także w sprawach o przyjęcie bądź odrzucenie spadku, w sprawach o dział spadku, w sprawach o wydziedziczenie, a także w sprawach o zachowek;
  • prowadzeniem negocjacji między spadkobiercami w celu osiągnięcia porozumienia w sprawie podziału majątku;
  • wsparciem klienta i poradnictwem w zakresie zabezpieczenia dziedzictwa.

Prawo spadkowe jest to gałąź prawa regulująca kwestię dziedziczenia i podziału majątku po śmierci osoby fizycznej, określając zasady, uprawnienia i obowiązki spadkobierców. Obejmuje ono przepisy dotyczące testamentów, a w jego braku określa sposób dziedziczenia ustawowego, czyli hierarchię spadkobierców według stopnia pokrewieństwa. W przypadku sporów dotyczących dziedziczenia reguluje ono postępowanie sądowe i umożliwia dochodzenie praw spadkowych przed odpowiednimi instytucjami. Prawo spadkowe określa także zasady ochrony pewnych spadkobierców (jak choćby przez instytucję zachowku, czy też chroniąc interesy dzieci) jak również określa zasady ograniczonej możliwości dysponowania całością majątku przez spadkodawcę.

Spadek jest to masa majątkowa, w skład której wchodzą zarówno prawa jak i obowiązki majątkowe, zaliczone do spadku na podstawie reguł prawa spadkowego, będące przedmiotem dziedziczenia przez spadkobierców zmarłej osoby. Spadek powstaje z chwilą jego otwarcia, a spadkobierca nabywa go z chwilą otwarcia spadku. Na tę chwilę należy więc ocenić zdolność spadkobierców do dziedziczenia oraz krąg osób, które są uprawnione do zachowku.

Za spadkodawcę uważa się zmarłą osobę fizyczną, nie może nim być inny podmiot prawa. Spadkobiercą natomiast może być zarówno osoba fizyczna, jak również osoba prawna lub niezupełna osoba prawna, która posiada zdolność do dziedziczenia i na którą mogą zgodnie z regułami spadkowymi w drodze dziedziczenia ustawowego bądź testamentowego przechodzić określone prawa i obowiązki.

Nabycie spadku z chwilą jego otwarcia nie ma charakteru ostatecznego, bowiem o jego ostateczności decyduje chwila złożenia przez spadkobierców oświadczenia o przyjęciu spadku. Ewentualny brak złożenia oświadczenia uznaje się zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego za jednoznaczne z przyjęciem spadku.

W przypadku odrzucenia spadku bądź w razie uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia, skutki prawne związane z nabyciem spadku mogą zostać zniweczone.

Spadkobierca z chwilą nabycia spadku może go objąć we władanie, pobierać z niego pożytki i zarządzać nim. Może również żądać, ażeby osoba, która włada spadkiem jako spadkobierca, lecz spadkobiercą nie jest, wydała mu spadek, bądź poszczególne przedmioty należące do spadku.

W polskim prawodawstwie istnieją dwa tytuły do nabycia spadku – testament oraz ustawa. Testament ma przy tym pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym, które następuje dopiero wówczas, gdy nie został sporządzony testament, bądź został uznany za nieważny.

Jedyną czynnością prawną, która uprawnia do rozrządzenia swoim majątkiem na wypadek śmierci jest testament. Stanowi on oświadczenie woli spadkodawcy, które uznaje się za ważne wówczas, gdy cechuje je wola testowania (tzw. animus testandi). Opiera się ona na świadomości oraz zamiarze uregulowania losów majątku spadkodawcy na czas po jego śmierci. Wola testowania jest analizowana przy uwzględnieniu zarówno samej treści oświadczenia, jak również okoliczności związanych z jego złożeniem.

Istotne jest, aby testament został ważnie sporządzony, co oznacza, iż istniała zdolność testowania po stronie spadkodawcy, działał on osobiście, zachował wymagane prawem formy testowania. Ważność testamentu jest przede wszystkim przedmiotem oceny w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku

Stwierdzenie nabycia spadku odbywa się przed sądem, na wniosek osoby, która ma w tym interes prawny, co oznacza, iż taki wniosek może złożyć każda osoba zainteresowana wywołaniem skutków prawnych, jakie wiążą się z prawomocnym stwierdzeniem nabycia spadku. O fakcie, czy wnioskodawca ma w istocie interes prawny w zgłaszanym żądaniu decydują okoliczności faktyczne danej sprawy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazano tytułem przykładu, iż zainteresowanymi mogą być spadkobiercy, ich następcy prawni, wierzyciele spadku i wierzyciele spadkobierców, zapisobiercy, nabywcy spadku lub udziału w spadku, współwłaściciele przedmiotów wchodzących w skład spadku, kuratorzy spadku oraz wykonawcy testamentu i inni.

W postępowaniu Sąd działając z urzędu musi zbadać przede wszystkim kto należy do kręgu spadkobierców, ustala czy został sporządzony testament, a jeśli zajdzie taka potrzeba, wzywa do jego złożenia osobę, u której najprawdopodobniej się on znajduje. W chwili złożenia testamentu sad dokonuje jego otwarcia i ogłoszenia.

Dziedziczenie ustawowe ma natomiast na celu umacnianie więzi rodzinnych oraz tzw. solidarności rodzinnej. Wówczas ustala się krąg spadkobierców ustawowych, który przede wszystkim obejmuje te osoby, które są związane więzami małżeństwa, pokrewieństwa czy powinowactwa ze spadkobiercą, a dopiero w dalszej kolejności podmioty instytucjonalne.

Najsilniejszą pozycję prawną posiada małżonek zmarłego, który dziedziczy w tzw. I grupie i posiada udział spadkowy w wysokości nie mniejszej ¼ spadku, przy czym wielkość jego udziału jest zależna od liczby dzieci. W częściach równych z małżonkiem dziedziczą także dzieci spadkodawcy. Dalsi zstępni, jak wnuki i prawnuki dochodzą do dziedziczenia wówczas, gdy ich przodek nie dożył chwili otwarcia spadku, bądź został potraktowany tak, jakby spadku nie dożył.

Po stronie spadkobierców istnieje uprawnienie do przyjęcia bądź odrzucenia spadku, które charakteryzuje się jednostronnym oświadczeniem woli, wyrażającym wolę lub niezgodę na dziedziczenie po spadkodawcy. Oświadczenie woli może polegać na przyjęciu spadku bez ograniczenia za długi spadkowe (tzw. przyjęcie proste), przyjęcie spadku z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe (tzw. przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza) oraz na odrzuceniu spadku. Oświadczenia te muszą zostać złożone w zawitym terminie, który jest liczony oddzielnie dla każdego spadkobiercy, oraz z zachowaniem szczególnej formy. Niezachowanie odpowiedniej formy bądź terminu do złożenia oświadczenia skutkuje jego nieważnością.

Wybór kancelarii zajmującej się sprawami spadkowymi jest istotny, aby zapewnić skuteczną reprezentację w trakcie procesu dziedziczenia oraz podziału majątku po osobie zmarłej.